Nuôi ăn sớm sau nội soi cắt đoạn dạ dày giúp bệnh nhân hồi phục nhanh

Một nghiên cứu của nhóm tác giả Khoa Ngoại bụng, Bệnh viện quân y 103 cho thấy, việc nuôi ăn sớm cho bệnh nhân sau phẫu thuật cắt đoạn dạ dày do ung thư là an toàn, khả thi, giúp bệnh nhân hồi phục nhanh, giảm ngày điều trị tại viện.

Thông tin trên được báo cáo tại hội nghị khoa học điều dưỡng do BV quân y 103 tổ chức tháng 12/2015. Theo đó, nhóm nghiên cứu gồm: PGS.TS. Nguyễn Văn Xuyên, ThS. Hồ Chí Thanh, CN Trần Tuấn Anh (khoa Ngoại bụng, BV quân y 103) và BS. Trương Thị Thư (Học viện quân y).

Nghiên cứu tiến hành trên 90 bệnh nhân ung thư 1/3 dưới dạ dày được phẫu thuật cắt đoạn dạ dày nội soi, chia làm 2 nhóm: nuôi ăn sớm (qua ống thông dạ dày) và nuôi đường tĩnh mạch. Bệnh nhân nhóm nuôi ăn sớm có chế độ ăn sữa qua sonde dạ dày từ ngày đầu sau mổ đến khi có trung tiện. Kết quả sau mổ, tình trạng bụng, trung tiện, biến chứng giữa 2 nhóm không có sự khác biệt, thậm chí nhóm nuôi ăn sớm còn rút ngắn được số ngày nằm điều trị sau mổ so với nhóm nuôi đường tĩnh mạch, giảm tỉ lệ suy dinh dưỡng sau mổ.

Được biết, ung thư dạ dày là bệnh lý ác tính hàng đầu trong ung thư đường tiêu hóa, điều trị chủ yếu bằng phẫu thuật. Mỗi năm tại khoa Ngoại bụng BV quân y 103 có khoảng 300 bệnh nhân ung thư dạ dày được phẫu thuật, phần lớn bệnh ở giai đoạn tiến triển, cơ thể suy kiệt. Nuôi dưỡng có vai trò quan trọng trong điều trị bệnh nói chung và điều trị ngoại khoa nói riêng vì bệnh nhân phải vượt qua cuộc phẫu thuật, mất máu, mất thể dịch. Có 2 đường nuôi dưỡng chính là nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch và qua đường ruột. Nhiều nghiên cứu cũng đã so sánh hiệu quả 2 phương pháp này và thấy rằng nuôi dưỡng qua đường ruột mang lại giá trị dinh dưỡng và hiệu quả tốt hơn đường tĩnh mạch. Tuy nhiên, quan điểm trước đây không cho bệnh nhân ăn qua đường tiêu hóa trong giai đoạn sau phẫu thuật, bệnh nhân phải nhịn ăn và nuôi dưỡng hoàn toàn bằng đường tĩnh mạch cho đến khi có trung tiện. Việc này đòi hỏi một chi phí lớn cho điều trị do phải bù đủ đạm, nước, điện giải và đảm bảo đủ lượng calo cần thiết để nuôi dưỡng cơ thể. Hơn nữa một số bệnh nhân có thời gian trung tiện muộn, thời kỳ liền vết thương kéo dài nguy cơ suy dinh dưỡng càng tăng cao.

HH

Hơn 3,2 triệu trẻ suy dinh dưỡng

Tại buổi họp báo phát động tuần lễ "Dinh dưỡng và phát triển", do Viện Dinh dưỡng Quốc gia tổ chức ngày 8/10, theo số liệu giám sát dinh dưỡng (do Tổng cục Thống kê và Viện Dinh dưỡng công bố) thì tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em là 16,2% (thể nhẹ cân), 26,7% (thể thấp còi) và 6,7% (thể gầy còm).

Thống kê trên ước lượng tại Việt Nam hiện nay có khoảng 7,6 triệu trẻ dưới 5 tuổi thì số trẻ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân hiện có hơn 1,2 triệu trẻ và suy dinh dưỡng thấp còi vào khoảng trên 2 triệu trẻ.

Theo các bác sĩ, những năm gần đây, tốc độ giảm suy dinh dưỡng thể thấp còi đã chậm lại so với những năm trước đây ở tất cả các địa phương. Tuy nhiên, hiện nay trên toàn quốc vẫn còn 17 tỉnh/thành phố có tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân ở mức cao, trên 20%; 21 tỉnh/thành phố có tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thấp còi trên 30% (mức cao), trong đó đáng lưu ý nhất là tỉnh Kon Tum có tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi ở mức trên 40% - mức rất cao. Bên cạnh vấn đề suy dinh dưỡng ở trẻ em, thì tình trạng trẻ thừa cân béo phì những năm gần đây tiếp tục tăng nhanh, đặc biệt trong 10 năm (từ 2000 - 2010), tỉ lệ trẻ béo phì tăng 9 lần.  Theo các chuyên gia dinh dưỡng, chiều cao và thể chất con người phụ thuộc 20% vào di truyền và 80% vào dinh dưỡng, môi trường sống và rèn luyện thể thao. Vì vậy, một chế độ ăn với liều lượng dinh dưỡng hợp lý giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất.

Tư vấn dinh dưỡng cho bà mẹ nuôi con nhỏ tại phòng khám - tư vấn dinh dưỡng xã Cẩm Bình (Cẩm Thủy- Thanh Hóa). Ảnh: Thu Vui

Tuần lễ dinh dưỡng năm nay do Bộ Y tế phát động với chủ đề "Đảm bảo an ninh dinh dưỡng và an toàn thực phẩm để mọi người khỏe mạnh" sẽ diễn ra từ ngày 16 đến 23/10.

Viện Dinh dưỡng Quốc gia sẽ phối hợp chặt chẽ với ngành nông nghiệp để đưa kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi và kiến thức về dinh dưỡng hợp lý tới mọi gia đình, đặc biệt là các gia đình ở những vùng khó khăn, vùng hay có thiên tai xảy ra. Đặc biệt, trong thời điểm phát động sẽ tuyên truyền hướng dẫn người dân sử dụng đa dạng các thực phẩm giàu dinh dưỡng, an toàn để đảm bảo sức khỏe, đặc biệt là đối tượng bà mẹ và trẻ em. Bên cạnh đó, các chuyên gia về dinh dưỡng hướng dẫn cho người dân biết cách chế biến và thực hành vệ sinh đúng để đảm bảo thức ăn không trở thành nguồn lây bệnh, không bị hao hụt chất dinh dưỡng.Trong thời gian này, sở y tế các địa phương phối hợp với các viện dinh dưỡng, vệ sinh dịch tễ, ngành nông nghiệp để đưa kỹ thuật trồng trọt, chăn nuôi và kiến thức về dinh dưỡng hợp lý tới mọi gia đình.

Thùy Minh

“Khôn ăn cái, dại ăn nước”

Ông bà ta thường có câu: “Khôn ăn cái, dại ăn nước”. Thế nhưng còn rất nhiều người quan niệm rằng, khi ninh thịt, ninh xương các chất bổ béo đã ra hết vào nước, nên chỉ cho con ăn nước vừa dễ ăn, dễ tiêu hóa lại vừa bổ...

Hàng ngày tại trung tâm khám của Viện Dinh dưỡng, các bác sĩ gặp nhiều bà mẹ phàn nàn: “Bác ơi, em cho cháu ăn chẳng thiếu thứ gì, mất bao nhiêu công ninh nấu, mà sao cháu chẳng lên cân, da cứ xanh nhợt mà chẳng biết đi, biết đứng gì cả”. Khi được hỏi về cách chế biến thức ăn cho trẻ thì hầu hết các bà mẹ này đều chỉ ninh lấy nước thịt, nước xương nấu bột nấu cháo cho trẻ, lý do là vì sợ cháu không ăn được, sợ cháu bị hóc thức ăn, một số cháu cứ lợn cợn tý thịt là nôn.

• 
• 

Có những bà mẹ khi được bác sĩ cho biết là cháu bị còi xương thì nói luôn: “Ngày nào em cũng ninh nửa cân xương ống, hai đôi chân gà để nấu bột cho cháu ăn mà sao vẫn bị còi xương hở bác?”. Bác sĩ giải thích: “Khi ninh thịt và xương chỉ có rất ít các acid amin hòa tan trong nước tạo vị ngọt, thơm, còn lại phần lớn chất đạm vẫn còn lại ở bã thịt, nếu cháu chỉ ăn nước thịt sẽ bị thiếu chất đạm dẫn đến suy dinh dưỡng còi cọc và thiếu máu. Còn ninh xương thì canxi hòa tan trong nước rất ít, cháu bị thiếu canxi nên bị còi xương”. Lúc này bà mẹ mới ồ lên: “Thế mà mà em cứ tưởng nước mới là chất bổ, em ninh kỹ thế cơ mà”.

Cũng có những ông bố tâm sự: “Vợ em bận việc suốt ngày, mọi việc chăm sóc cháu đều khoán cho người giúp việc, mỗi ngày ninh 2 - 3 lạng thịt thăn để nấu bột cho cháu, phần bã còn lại chị giúp việc tiếc của nên ăn, thế mà cháu bé thì cứ gầy còm xanh xao, còn chị giúp việc cứ béo tròn, da dẻ hồng hào, bây giờ nghe bác giải thích em mới hiểu phần bã thịt nhạt nhẽo ấy lại còn nhiều chất bổ đến vậy”. Nghe những câu chuyện trên, chắc các bà mẹ cũng đã hiểu nên cho con ăn cái hay ăn nước.

Nhiều bà mẹ cho rằng nước hầm có nhiều chất bổ, giúp trẻ dễ tiêu hóa và cứng xương. Thực ra, trong nước thịt, nước xương ninh hầm có nhiều nitơ, tuy tạo được hương vị thơm ngon, kích thích sự thèm ăn nhưng lại có rất ít đạm và canxi. Còn nước luộc rau, chỉ có một ít vitamin hòa tan trong nước (vitamin C, vitamin B1) với lượng không đáng kể. Hơn nữa chỉ cho ăn nước rau sẽ thiếu chất xơ dẫn đến trẻ bị táo bón cũng không hấp thu được thức ăn cũng dẫn đến suy dinh dưỡng. Trong những năm đầu đời, cân nặng và chiều cao của trẻ phát triển rất nhanh. Do vậy, nhu cầu dinh dưỡng tính theo cân nặng của trẻ cao hơn hẳn người lớn. Nếu chỉ luộc hoặc ninh thức ăn rồi lấy nước nấu bột, trẻ sẽ không có đủ dinh dưỡng. Nên cho trẻ ăn cả phần cái bằng cách nghiền, xay hoặc băm nhỏ. Tất cả các thành phần dinh dưỡng như chất đạm, chất béo, canxi, phốt pho, sắt, kẽm... (giúp tạo dựng nên cấu trúc tế bào của các tổ chức và tham gia vào nhiều hoạt động chức năng cơ thể) đều nằm trong phần cái của thức ăn.

Trên thực tế, cũng có bà mẹ biết rằng ăn cả cái thì tốt hơn nhưng cứ cho ăn là trẻ lại nôn nên phải ăn nước. Vậy phải làm thế nào cho trẻ ăn được cái? Điều quan trọng là ngay từ bữa ăn dặm đầu tiên, bà mẹ đã phải cho con ăn cả cái, chỉ có điều tập ăn ít một, lúc đầu xay băm nhuyễn, sau đó tăng dần độ thô của thức ăn lên, những miếng ăn đầu tiên cháu có thể ậm ọe muốn nôn, nhưng nếu kiên trì tập trẻ sẽ quen và không nôn nữa. Khi trẻ bắt đầu có răng, nhất là có răng hàm (từ trên 1 tuổi) thì không dùng máy xay sinh tố nữa mà phải cho ăn thô: chỉ băm thức ăn, thái rau, ăn cháo hạt hoặc cơm nát, mì, bún phở để cho trẻ tập nhai, khi nhai thức ăn kích thích tuyến nước bọt tiết men tiêu hóa giúp trẻ ăn ngon miệng và tiêu hóa tốt, động tác nhai cũng giúp xương hàm phát triển, sau này bé không bị mọc răng lệch do cung hàm hẹp, cho ăn thô sớm cũng phòng ngừa được chứng biếng ăn ở trẻ. Như vậy, câu nói của ông bà ta “khôn ăn cái, dại ăn nước” quả là không sai!

ThS.BS. LÊ THỊ HẢI